De Jacht op de Wilde eend in Vlaanderen: traditie, verandering en verantwoordelijkheid
De wilde eend (Anas platyrhynchos) is al eeuwenlang een vertrouwde verschijning in het Vlaamse landschap. Als een van de meest algemene watervogels heeft ze niet alleen een ecologische waarde, maar ook een historische en culturele betekenis. De jacht op de wilde eend is diep verankerd in het Vlaamse jachterfgoed, maar staat vandaag onder druk. De invloed van klimaatverandering, verdroging van het landschap en toenemende predatie zorgt voor een forse uitdaging. Wat betekent dit voor de jager, en hoe kunnen we verantwoord omgaan met deze veranderingen?
Een historische verbondenheid met het water
De wilde eend voelt zich van oudsher thuis in Vlaanderen. Onze rivieren, moerassen, turfputten en beken boden eeuwenlang een rijk en gevarieerd leefgebied. De jacht op eenden was van oudsher een seizoensgebonden bezigheid, sterk verbonden met het ritme van de natuur. Jagers pasten hun methoden aan de plaatselijke omstandigheden aan en werkten vaak samen met landbouwers en beheerders van visvijvers.
Eendenvangst en -jacht gebeurden niet alleen met het oog op consumptie, maar ook als vorm van landschapsbeheer en traditie. Het was – en is nog steeds – een manier om in balans met het ecosysteem te functioneren, met respect voor de wildstand.
De realiteit van vandaag: minder water, minder eenden?
In de laatste decennia is het landschap sterk veranderd. Klimaatverandering leidt tot langere periodes van droogte, hogere temperaturen en onregelmatige neerslag. Daardoor verdwijnen natuurlijke plas-drasgebieden, verlanden vijvers en droogt waterbufferende natuur op. Dit heeft een directe impact op de broed- en rustplaatsen van de wilde eend:
Minder geschikte broedplaatsen, door opdrogende moeras- en oeverzones.
Verminderd voedselaanbod, vooral voor kuikens, door afname van insecten en waterplanten.
Stijgende ziektedruk, omdat watervogels zich noodgedwongen concentreren op de overblijvende waterpartijen.
Toenemende predatie verergert de achteruitgang
Naast klimaat en droogte is ook predatie een belangrijke bedreiging. Door het verdwijnen van natuurlijke schuilplekken zoals rietkragen en dichte oeverbegroeiing worden nesten makkelijker gevonden door predatoren zoals vossen, kraaien, marters en verwilderde katten. Vooral eieren en jonge kuikens zijn kwetsbaar.
In veel gebieden wordt het broedsucces ernstig aangetast. In combinatie met de verdroging zorgt deze predatiedruk ervoor dat in sommige regio’s nauwelijks nog kuikens overleven tot volwassen leeftijd.
Actieplan leefgebied Wilde eend